სეზონური ველნესი: ჯანმრთელობის შენარჩუნება სეზონური ცვლილებების დროს

სეზონების ცვლილების გავლენა სხეულზე

სეზონური ტემპერატურის რყევა მნიშვნელოვნად მოქმედებს ჰაერში ალერგენების კონცენტრაციასა და სასუნთქი გზების ჯანმრთელობაზე. გარდამავალ პერიოდებში ტემპერატურის მატებასთან ერთად, მცენარეები აჩქარებულ რეპროდუქციულ ციკლებში შედიან, რაც იწვევს მტვრის წარმოების ზრდას - განსაკუთრებით არყის, ამბროზიის და ბალახოვანი სახეობების შემთხვევაში. ამავდროულად, უფრო თბილი პირობები ქმნის იდეალურ ჰაბიტატებს მტვრის ტკიპებისთვის (Dermatophagoides სახეობები), რომელთა პოპულაციები ხარობს 50%-ზე მეტი ტენიანობის დონისა და 20-25°C ტემპერატურის პირობებში. ეს ბიოლოგიური ნაწილაკები, შესუნთქვისას, იწვევს იმუნოგლობულინ E (IgE)-ით განპირობებულ ჰიპერმგრძნობელობის რეაქციებს მიდრეკილ პირებში, რაც ვლინდება ალერგიული რინიტის სახით, რომელიც ხასიათდება ცხვირის შეგუბებით, რინორეით და ცემინებით, ან უფრო მძიმე ბრონქული ჰიპერრეაქტიულობით, რომელიც შეინიშნება ასთმის გამწვავებების დროს.

გარდა ამისა, ტემპერატურის სწრაფი ცვალებადობით გამოწვეული თერმორეგულაციის მკვეთრი ცვლილებები იწვევს ფიზიოლოგიურ სტრესს სასუნთქი გზების ეპითელიუმზე. ცხვირის ლორწოვანი გარსი, რომელიც ჩვეულებრივ 34-36°C ტემპერატურაზეა შენარჩუნებული, სიცივის დროს განიცდის ვაზოკონსტრიქციას და თბილ პერიოდებში ვაზოდილატაციას, რაც საფრთხეს უქმნის მუკოცილიარული კლირენსის მექანიზმებს. კლიმატოლოგიური კვლევების თანახმად, ეს თერმული სტრესი ამცირებს სეკრეტორულ იმუნოგლობულინ A-ს (sIgA) წარმოებას 40%-მდე, რაც მნიშვნელოვნად ასუსტებს სასუნთქი გზების პირველი რიგის იმუნოლოგიურ დაცვას. შედეგად მიღებული ეპითელური დაუცველობა ქმნის ოპტიმალურ პირობებს ვირუსული პათოგენეზისთვის - რინოვირუსები ავლენენ გაძლიერებულ რეპლიკაციის სიჩქარეს გრილ ცხვირის გასასვლელებში (33-35°C სხეულის ბირთვის ტემპერატურასთან შედარებით), ხოლო გრიპის ვირიონები ინარჩუნებენ უფრო მაღალ გარემო სტაბილურობას დაბალი ტენიანობის ცივ ჰაერში. ეს კომბინირებული ფაქტორები ზრდის ზედა სასუნთქი გზების ინფექციების პოპულაციის რისკს დაახლოებით 30%-ით გარდამავალ სეზონებზე, განსაკუთრებით ზემოქმედებს პედიატრიულ და ხანდაზმულ პოპულაციებზე, რომლებსაც აქვთ ნაკლებად მდგრადი ლორწოვანი გარსის იმუნიტეტი.

სეზონური ტემპერატურის რყევებს შეუძლია მნიშვნელოვანი გავლენა მოახდინოს გულ-სისხლძარღვთა ფუნქციაზე სისხლძარღვების შევიწროებისა და გაფართოების ნიმუშების შეცვლით, რაც იწვევს არტერიული წნევის არასტაბილურ დონეს. გარდამავალი ამინდის პერიოდებში, გარემოს ტემპერატურის მკვეთრი ცვლილებები იწვევს სისხლძარღვთა ტონუსის განმეორებით კორექტირებას, რადგან სხეული ცდილობს შეინარჩუნოს თერმული წონასწორობა. ეს ფიზიოლოგიური სტრესი არაპროპორციულად მოქმედებს ისეთ პირებზე, რომლებსაც აქვთ ისეთი უკვე არსებული დაავადებები, როგორიცაა ჰიპერტენზია (ქრონიკულად მომატებული არტერიული წნევა) და კორონარული არტერიის დაავადება (გულის კუნთში სისხლის მიმოქცევის დარღვევა).

არტერიული წნევის არასტაბილურობა გულ-სისხლძარღვთა სისტემაზე დამატებით დატვირთვას ახდენს, რაც გულს აიძულებს, უფრო მეტად იმუშაოს სისხლის ეფექტურად მიმოქცევისთვის. დაუცველი მოსახლეობისთვის, ამ გაზრდილმა მოთხოვნილებამ შეიძლება დაამძიმოს გულის ფუნქციის დარღვევა, რაც მნიშვნელოვნად ზრდის მწვავე გულ-სისხლძარღვთა გართულებების რისკს. ეს შეიძლება მოიცავდეს სტენოკარდიას (ჟანგბადის მიწოდების შემცირება, რაც იწვევს გულმკერდის ტკივილს) და მიოკარდიუმის ინფარქტს (კორონარული სისხლის ნაკადის სრული ბლოკირება, რაც იწვევს გულის ქსოვილის დაზიანებას). სამედიცინო კვლევები მიუთითებს, რომ ტემპერატურაზე გამოწვეული ჰემოდინამიკური არასტაბილურობა ხელს უწყობს გულ-სისხლძარღვთა საგანგებო სიტუაციების 20-30%-ით ზრდას სეზონური გარდამავალი პერიოდების დროს, განსაკუთრებით ხანდაზმულ პაციენტებში და ცუდად მართვად ქრონიკულ დაავადებებში.

ტემპერატურისა და ტენიანობის სეზონურმა ცვლილებებმა შეიძლება დროებით იმოქმედოს ორგანიზმის იმუნურ ფუნქციაზე. რადგან იმუნურ სისტემას დრო სჭირდება გარემო პირობების ცვლილებასთან შესაგუებლად, ადაპტაციის ეს პერიოდი ქმნის დაუცველობის ფანჯარას. თუ ამ ფაზაში პათოგენებს, როგორიცაა ვირუსები ან ბაქტერიები, შეეხებით, ორგანიზმის დაცვა შეიძლება შესუსტდეს, რაც ზრდის ინფექციების, როგორიცაა გაციება, გრიპი ან რესპირატორული დაავადებები, ალბათობას. სეზონური გარდამავალი პერიოდის განმავლობაში განსაკუთრებით მგრძნობიარენი არიან ხანდაზმული ადამიანები, მცირეწლოვანი ბავშვები და ქრონიკული ჯანმრთელობის პრობლემების მქონე პირები, მათი ნაკლებად მდგრადი იმუნური პასუხების გამო.

სეზონური ცვლილებების დროს გავრცელებული დაავადებების პრევენცია და მკურნალობა

სასუნთქი გზების დაავადებები

1. დამცავი ზომების გაძლიერება

მტვრის მაღალი კონცენტრაციის პერიოდში ეცადეთ, შეამციროთ გარეთ გასვლა. თუ გარეთ გასვლა გჭირდებათ, ალერგენებთან კონტაქტის თავიდან ასაცილებლად გამოიყენეთ დამცავი აღჭურვილობა, როგორიცაა ნიღბები და სათვალეები.

2. შეინარჩუნეთ სახლში სუფთა ჰაერი

რეგულარულად გააღეთ ფანჯრები ვენტილაციისთვის, გამოიყენეთ ჰაერის გამწმენდი ჰაერში არსებული ალერგენების გასაფილტრად და შეინარჩუნეთ ოთახის სუფთა ჰაერი.

3. იმუნიტეტის გაძლიერება

გაიუმჯობესეთ ორგანიზმის იმუნიტეტი და შეამცირეთ რესპირატორული ინფექციების რისკი სწორი კვების, ზომიერი ვარჯიშისა და საკმარისი ძილით.

გულ-სისხლძარღვთა დაავადება

1. არტერიული წნევის მონიტორინგი

სეზონური ცვლილებების დროს რეგულარულად აკონტროლეთ არტერიული წნევა, რათა თვალყური ადევნოთ მის ცვლილებებს. თუ არტერიული წნევა მნიშვნელოვნად მერყეობს, დროულად მიმართეთ ექიმს და ექიმის მეთვალყურეობის ქვეშ დაარეგულირეთ ანტიჰიპერტენზიული პრეპარატების დოზა.

2. შეინარჩუნეთ სითბო

ტანსაცმელი დროულად დაამატეთ ამინდის ცვლილებების შესაბამისად, რათა თავიდან აიცილოთ სიცივის გამო სისხლძარღვების შევიწროება და გულზე დატვირთვის გაზრდა.

3. სწორად იკვებეთ

მარილის მიღების კონტროლი და კალიუმით, კალციუმით, მაგნიუმით და სხვა მინერალებით მდიდარი საკვების, მაგალითად, ბანანის, ისპანახის, რძის და ა.შ., მიღება, ხელს შეუწყობს არტერიული წნევის სტაბილურობის შენარჩუნებას.

ალერგიული დაავადებები

1. მოერიდეთ ალერგენებთან კონტაქტს

გაიგეთ თქვენი ალერგენები და ეცადეთ, მოერიდოთ კონტაქტს. მაგალითად, თუ ალერგიული ხართ მტვრის მიმართ, შეამცირეთ გარეთ გატარებული დრო მტვრის სეზონზე.

2. ნარკოტიკების პრევენცია და მკურნალობა

ექიმის მეთვალყურეობის ქვეშ, ალერგიული სიმპტომების შესამსუბუქებლად გონივრული დოზით გამოიყენეთ ანტიალერგიული პრეპარატები. მძიმე ალერგიული რეაქციების შემთხვევაში, დროულად მიმართეთ ექიმს.